Od 1 października w Polsce zacznie obowiązywać system kaucyjny, którego celem jest znaczące zwiększenie poziomu zbiórki i recyklingu opakowań. Zmiany obejmą butelki plastikowe do 3 l, puszki metalowe do 1 l i szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 l. Wprowadzenie systemu jest odpowiedzią na unijne wymogi tzw. dyrektywy SUP. Pojawiają się jednak obawy, że może on zaburzyć obecny system gospodarki komunalnej, prowadząc do wzrostu opłat za odbiór śmieci dla mieszkańców.

– Chciałbym obalić ten mit, wyjaśniając, jak naprawdę rzecz się będzie miała. System kaucyjny wymusza na jego operatorach, na każdej ze spółek, utworzenie co najmniej jednego punktu zbiórki w każdej gminie. W każdej gminie w Polsce powstanie na pewno co najmniej jeden punkt zbiórki, w związku z czym mieszkańcy, konsumenci będą mogli dosyć łatwo te opakowania oddać – tłumaczy Piotr Okurowski, prezes zarządu Kaucja.pl – Krajowego Systemu Kaucyjnego.

Ekspert dodaje, że przeciwieństwie do obecnych systemów komunalnych, które osiągają maksymalnie 50% poziomu zbiórki, dobrze rozwinięte systemy kaucyjne będą odnotowywać od 70 do 90%, co znacząco zwiększy ilość surowca do recyklingu. Są to poziomy odpowiadające wymogom unijnych przepisóe, która zakładają, że w 2025 r. selektywna zbiórka wyniesie 77%, a w 2029 r. – 90%. – W systemach gminnych nie ma tego surowca, ponieważ – jak pokazują statystyki – nie więcej niż 50% surowca wraca w ramach żółtego worka, reszta ląduje gdziekolwiek: w lasach czy w piecach. System kaucyjny pozyska te dodatkowe 30% zbiórki i automatycznie przekaże ten surowiec do recyklingu. Dlatego jesteśmy pewni, że poziom recyklingu wzrośnie bardzo znacząco po pełnym uruchomieniu systemu kaucyjnego – przekonuje Piotr Okurowski.

System kaucyjny opiera się na zasadzie rozszerzonej odpowiedzialności producenta. To producenci napojów będą finansować zbiórkę, odbiór, transport i rozliczanie kaucji. Kaucja będzie doliczana do ceny produktu przy kasie we wszystkich punktach handlowych, niezależnie od ich powierzchni. Będzie można ją odzyskać, oddając puste, odpowiednio oznakowane opakowanie w jednym z punktów zbiórki. Liczba tych punktów ma wynieść dziesiątki tysięcy w całej Polsce.

W ocenie Izby Branży Komunalnej nowe regulacje będą mieć groźne skutki finansowe i organizacyjne dla samorządów oraz przedsiębiorstw komunalnych, np. pozbawią gminy cennego surowca, który dziś sprzedają one recyklerom. Organizacja szacuje, że koszty systemu mogą wzrosnąć nawet o 1–2 mld zł rocznie, co ma się przełożyć na podwyżki opłat ponoszonych przez mieszkańców o 20-30%. Piotr Okurowski wskazuje, że nie ma jednak żadnego powodu, aby firmy zarządzające gospodarką komunalną mogły wnioskować o zwyżkę cen. – Prawdą jest, że część surowca, która dzisiaj trafia do żółtego worka i jest odbierana przez firmy gminne, zostanie zebrana systemem kaucyjnym, natomiast systemy kaucyjne też będą wykorzystywały infrastrukturę firm sortowniczych, firm odpadowych, aby doprowadzić ten surowiec do jego posortowania, zbelowania i następnie recyklingu. Dlatego może to będą trochę inne zadania, może to będą trochę inne przychody firm komunalnych, ale one na pewno pozostaną, bo te firmy są i powinny być wplecione w całość strumienia zarządzania odpadami w ramach systemu kaucyjnego – wyjaśnia ekspert.

Podkreśla, że system kaucyjny ma zmienić postrzeganie opakowań – z odpadu na cenny surowiec. – Operatorzy systemu kaucyjnego zapewnią odbiór odpadów z punktów zbiórki, logistykę przez sieć sortowni do recyklera, aby przetworzyć materiał na surowiec, na granulat, na rPET-a, który zostanie użyty w ponownym wytworzeniu butelek na napoje. Nie ma żadnego powodu, abyśmy nowe butelki wytwarzali z kompletnie nowego dziewiczego tworzywa PET. Są producenci, jak partnerzy Kaucja.pl, którzy już dzisiaj w produkcji swoich opakowań stosują zawartość do 100 proc. tworzywa pochodzącego z odzysku z butelek, które zostały zebrane, z tworzywa, które zostało przetworzone – podsumowuje Piotr Okurowski.

fot. unsplash.com
oprac. /kp/