Informacje sygnalne, potocznie zwane donosami, stanowią dla Krajowej Administracji Skarbowej istotne źródło wiedzy o potencjalnych naruszeniach przepisów prawa podatkowego. Zgłoszenia te, choć nie zawsze potwierdzają się w toku kontroli, często prowadzą do ujawnienia znaczących nieprawidłowości.

Do jednostek KAS regularnie docierają zgłoszenia dotyczące szerokiego spektrum naruszeń. Najczęściej poruszane tematy to brak wydawania paragonów, terminali płatniczych lub kas fiskalnych, zaniżanie dochodów poprzez niewystawianie faktur za usługi, rozliczanie niezapłaconych faktur jako kosztowych, nieopodatkowany najem lub dzierżawa nieruchomości oraz „życie ponad stan”, czyli nabywanie kosztownych dóbr niewspółmiernie do deklarowanych dochodów. – Obywatele reagują na sytuacje, które są dla nich najbardziej widoczne w codziennym życiu. To tłumaczy, dlaczego tak duża część zgłoszeń nie znajduje później potwierdzenia w działaniach KAS. Podatnicy mogą bowiem zmieniać swoje zachowania w zależności od okoliczności, a zdarzenie zauważone przez sygnalistę wcale nie musi odzwierciedlać stałej praktyki. Innym powodem może być brak wystarczających dowodów – wyjaśnia Aldona Międlar-Adamska, radca prawny z kancelarii Ars Aequi.

Znacząca część zgłoszeń w ostatnich latach dotyczy działalności handlowej prowadzonej w internecie, szczególnie za pośrednictwem mediów społecznościowych i portali aukcyjnych. Jak zauważa ekspertka, świadczy to o przenoszeniu się aktywności gospodarczej do obszaru online, gdzie działalność często prowadzona jest w sposób mniej sformalizowany. – Dla części podatników takie kanały mogą sprawiać wrażenie bezpieczniejszych, bo łatwiej tam działać nieformalnie, bez rejestracji działalności czy wystawiania faktur. Internet daje też poczucie anonimowości i rozproszenia – komentuje mec. Międlar-Adamska.

Sebastian Polański z IAS we Wrocławiu wskazuje również na częste zgłoszenia dotyczące spraw pracowniczych, takie jak zapłata wynagrodzenia częściowo „do ręki”, a częściowo na konto, zatrudnianie „na czarno” czy brak odprowadzania składek do ZUS przez pracodawcę. Informacje te, oprócz analizy podatkowej, są przekazywane także do odrębnych instytucji, np. ZUS lub Państwowej Inspekcji Pracy. Urzędy celno-skarbowe zajmują się z kolei sygnałami dotyczącymi m.in. nielegalnej produkcji i sprzedaży wyrobów akcyzowych, organizacji nielegalnych gier hazardowych i loterii oraz handlu towarami podrobionymi.

Mimo że duża część zgłoszeń nie znajduje później potwierdzenia, to informacje sygnalne niejednokrotnie przyczyniają się do ujawnienia poważnych nieprawidłowości. Bartosz Stróżyński, rzecznik prasowy IAS w Bydgoszczy, przytacza przykład zgłoszenia dotyczącego osoby, która po zamknięciu działalności gospodarczej kontynuowała świadczenie usług (opieka nad zwierzętami) pod przykrywką stowarzyszenia, bez ewidencjonowania przychodów. W wyniku kontroli US ustalono zobowiązanie podatkowe w wysokości blisko 205 tys. zł. – Ten przykład pokazuje, że przepisy podatkowe są skutecznie egzekwowane nawet w pozornie ukrytych strukturach. Informacja sygnalna pełni tutaj funkcję katalizatora kontroli, nie przesądza o winie, ale umożliwia organom skierowanie uwagi na podmiot, który wymaga pogłębionej analizy – tłumaczy Aldona Międlar-Adamska.

– Jeden z obywateli zasugerował sprawdzenie działalności prowadzonej w mediach społecznościowych przez osobę świadczącą usługi astrologiczne, wróżenia i medium. Informator wyraził swoje zaniepokojenie, gdyż – jego zdaniem – taka działalność nosi znamiona wykorzystywania osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej. Dodał, że pomimo wysokich opłat pobieranych za te usługi nie są wystawiane paragony ani żadne potwierdzenia zapłaty. Kolejna informacja sygnalna ujawniła, że na jednym z portali społecznościowych prowadzone są transmisje sprzedażowe. Po ich zakończeniu usuwane są wszystkie ślady związane z ich prowadzeniem, a za zrealizowaną w ramach tych transmisji sprzedaż odzieży nie otrzymuje się żadnych dowodów zakupu – wymienia Bartosz Stróżyński z Izby Administracji Skarbowej w Bydgoszczy.

Sygnaliści nie mogą uzyskać informacji o wynikach czynności służbowych, takich jak kontrole podatkowe, z uwagi na przepisy o tajemnicy skarbowej. Mogą jedynie otrzymać potwierdzenie, że ich sprawa wpłynęła i jest rozpatrywana. Jednak system informacji sygnalnych jest ważnym narzędziem, które pozwala KAS skierować uwagę na podmioty wymagające pogłębionej analizy. – Ujawnione nieprawidłowości oznaczają uszczuplenie dochodów budżetu państwa i naruszenie zasad uczciwej konkurencji. Osoby działające poza systemem podatkowym unikają opodatkowania i obowiązków ewidencyjnych. Z jednej strony prowadzi to do strat fiskalnych. Z drugiej – daje im nieuczciwą przewagę nad przedsiębiorcami działającymi legalnie. W efekcie rynek zostaje zaburzony, a państwo traci środki na finansowanie usług publicznych – podsumowuje Aldona Międlar-Adamska.

fot. freepik.com
oprac. /kp/