14 listopada obchodzony jest Ogólnopolski Dzień Seniora. To okazja do zwrócenia uwagi na potrzeby, rolę i wyzwania, przed jakimi stoją osoby starsze. W kontekście rynku pracy coraz większy nacisk kładzie się na aktywizację zawodową seniorów, która staje się kluczowa w obliczu starzejącego się społeczeństwa i zmieniającej się struktury demograficznej. Liczba osób starszych w Polsce systematycznie rośnie, co tworzy wyzwania, ale i szanse.

Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że ponad 26% polskiego społeczeństwa, czyli ok. 10 mln, stanowią osoby powyżej 60. roku życia. Zgodnie z prognozami do 2060 r. będzie ich już prawie 40%. Jednocześnie rośnie liczba Polaków w wieku emerytalnym, czyli kobiet po 60. roku życia i mężczyzn powyżej 65 lat, a także aktywność zawodowa tych osób. Na koniec pierwszego kwartału tego roku pracowało 8,7% seniorów, podczas gdy cztery lata wcześniej – 6,1%. Udział osób w wieku poprodukcyjnym w ogólnej liczbie pracujących wynosił 5,2%. Największy odsetek pracuje w opiece zdrowotnej i pomocy społecznej (11%) oraz edukacji (10%). W tych obszarach pracodawcy chętnie zatrudniają emerytowane osoby z powodu braku pracowników. Natomiast najniższy udział jest w sekcji informacja i komunikacja (1%).

Jeśli obecne trendy demograficzne się utrzymają, do 2030 r. liczba osób w wieku 20-64 lata w Polsce spadnie o 1,1 mln (o 4,9%) i będzie wynosiła 21,8 mln – prognozuje GUS. W perspektywie 2040 r. i 2050 r. spadek ten ma wynieść odpowiednio 2,2 mln (9,7%) oraz 4,6 mln (20%). Odpływ ten szczególnie dotknie przemysł, edukację oraz rolnictwo.

Politycy rządzącej koalicji wykluczają jednak podniesienie wieku emerytalnego. Reforma podnosząca wiek emerytalny do 67 lat wprowadzona w 2013 r. spotkała się z ostrym oporem społecznym i przyczyniła się do porażki Platformy Obywatelskiej w wyborach dwa lata później. Obecnie na jednego emeryta pracuje średnio 1,8 osoby, natomiast według różnych szacunków za 20–30 lat może być to ok. 1,3–1,4, a obecni 25- i 30-latkowie będą otrzymywali emerytury nie wyższe niż ok. 25% ostatniej pensji. Eksperci podkreślają więc konieczność dłuższej aktywności zawodowej Polaków, aby zapewnić godziwe świadczenia emerytalne.

Agnieszka Łukawska, ekspertka w Instytucie Emerytalnym, uważa, że potrzebna jest wielopłaszczyznowa i dobrze prowadzona polityka senioralna, która powinna zachęcać i pokazywać, że warto zostać dłużej na rynku pracy. Trzeba też zadbać odpowiednio o opiekę zdrowotną. Kolejną kwestią jest ustawiczne kształcenie. – Zawód, który w tej chwili wykonujemy, być może za 10, 20, 30 lat nie będzie istniał, pojawią się inne zawody, w których poszukiwani będą pracownicy. Stąd jest też bardzo ważne, żeby osoby będące obecnie na rynku pracy podnosiły swoje kwalifikacje, kształciły się, nadążały za zmieniającą się rzeczywistością – zwraca uwagę ekspertka. Choć wiadomo, że późniejsze przejście na emeryturę wiąże się z wyższymi świadczeniami, Polacy nadal preferują zrobienie tego tuż po uzyskaniu takiego prawa. – Ludzie powinni zrozumieć, że emerytura w wieku ustawowym to nie jest ten moment, kiedy będzie bardzo dużo pieniędzy z systemu obowiązkowego i rajskie życie z tego tytułu. Musimy sobie powiedzieć wprost, że bycie stypendystą ZUS to nie jest rozwiązanie na dostatnią przyszłość. Aczkolwiek oczywiście są osoby, które wolą skorzystać z wieku emerytalnego, bo mają inny pomysł na życie, ale w tym momencie wysokość świadczenia nie będzie imponująca – podkreśla Agnieszka Łukawska.

Dla wielu seniorów praca jest nie tylko źródłem dodatkowych dochodów, ale także sposobem na zachowanie aktywności społecznej i intelektualnej. Emeryci często chcą czuć się potrzebni i realizować swoje pasje oraz umiejętności. Dzięki swojemu doświadczeniu, wiedzy i umiejętnościom mogą wnieść wartość dodaną do firmy. Pracodawcy coraz częściej dostrzegają ich zalety, takie jak lojalność, odpowiedzialność i szeroką wiedzę branżową. Przykłady krajów zachodnich pokazują, że seniorzy mogą być efektywnymi pracownikami, a ich zatrudnianie przynosi korzyści gospodarcze i społeczne.

fot. freepik.com
oprac. /kp/