Wśród bezdzietnych osób w wieku 26-30 lat odsetek aktywnych zawodowo Polaków jest bardzo podobny – w przypadku kobiet jest to 90%, a mężczyzn – 92%. Różnicę, i to dużą, widać, jeśli chodzi o młodych rodziców. Wśród mężczyzn będących ojcami dzieci w wieku 1-3 lat pracuje 98% z nich, pracujących matek jest 62%.

Jak wynika z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Praca a dom. Wyzwania dla rodziców i ich konsekwencje”, 77% z niepracujących matek nie szuka pracy ze względu na opiekę nad potomstwem. Analiza wskazuje jednocześnie na dominującą rolę kobiet w realizacji tego obowiązku – 84% pracujących ojców po narodzinach dziecka nie miało przerwy w pracy dłuższej niż dwa tygodnie.

W przypadku 68% rodzin z małymi dziećmi w wieku 1-9 lat, w których oboje rodzice pracują, to matki w największym stopniu sprawują obowiązki opiekuńcze. Odwrotna sytuacja, w której to głównie pracujący ojciec zajmuje się dziećmi, dotyczy 11% rodzin. Podobne proporcje występują w odniesieniu do ogółu obowiązków domowych i opiekuńczych – w 55% rodzin więcej prac wykonuje matka, a w 10% jest to ojciec. Dysproporcję widać również w przypadku choroby dziecka – w takiej sytuacji zostają przy nim przede wszystkim pracujące mamy (50%), a znacznie rzadziej ojcowie (14%).

Agnieszka Wincewicz-Price, kierownik zespołu ekonomii behawioralnej PIE, zwraca uwagę na kwestię automatycznego przypisania jednego z rodziców do danej sfery życia. Jak podkreśla, specjalizacja między rodzicami – kobiet w obszarze domowo-opiekuńczym i mężczyzn w obszarze zawodowym – to częściowo samonapędzający się mechanizm. – Kobiety są bardziej zaangażowane w obowiązki domowo-opiekuńcze, co przekłada się na ich mniejsze zaangażowanie w sferę zawodową. Opłacalność finansowa takiej specjalizacji w gospodarstwie domowym często dalej ją utrwala – tłumaczy.

Z raportu wynika, że macierzyństwo trwale zmniejsza aktywność zawodową kobiet. Po narodzinach dziecka zdecydowana większość kobiet ma co najmniej roczną przerwę w wykonywaniu pracy. Część kobiet nie wraca jednak do pracy w ciągu kilku kolejnych lat lub trwale dezaktywizuje się zawodowo. Wśród kobiet, które po przerwie związanej z opieką nad dzieckiem wracają do pracy, tempo rozwoju zawodowego z reguły spada. Po narodzinach dziecka matki stosunkowo często zmieniają też pracę – ze względu na jej utratę lub wygaśnięcie dotychczasowej umowy.

Problemem jest również to, że większości pracujących rodziców nie może decydować o godzinach rozpoczynania i kończenia pracy, a część pracodawców nieprzychylnie patrzy na rodziców. Prawie 2/3 mężczyzn spodziewa się nieprzychylnej reakcji swojego szefa, gdyby chcieli pójść na urlop rodzicielski. Niewystarczające są też w stosunku do potrzeb rodziców możliwości zatrudnienia w niepełnym wymiarze etatu – odsetek osób, które pracują mniej niż osiem godzin, jest w Polsce jednym z najniższych w całej Unii Europejskiej. W porównaniu z innymi krajami OECD Polska ma też jeden z najniższych odsetków dzieci do lat 5 objętych instytucjonalną opieką.

fot. freepik.com
oprac. /kp/