Większość pracodawców w Polsce postrzega macierzyństwo jako atut w procesie rekrutacji, a ponad połowa zatrudnia kobiety powracające po dłuższej przerwie związanej z opieką nad dzieckiem. Coraz częściej macierzyństwo traktowane jest jako wartość dodana, a nie bariera w rozwoju zawodowym. Same mamy nie oczekują specjalnego traktowania, a jedynie podstawowych form wsparcia.

W ubiegłym roku w Polsce aktywnych zawodowo było prawie 8 mln kobiet. Jednocześnie 105,7 tys. pań nie wróciło do pracy po urodzeniu dziecka, co stanowi znaczną część z ponad 411 tys. bezrobotnych kobiet zarejestrowanych w urzędach pracy. Dane ZUS pokazują, że w pierwszym kwartale 2025 r. zasiłek macierzyński pobierało 268,5 tys. osób, co przełożyło się na 18,17 mln dni wypłacanych świadczeń. Jak wynika z raportu Fundacji Rodzic w mieście, ponad 90% matek deklaruje chęć powrotu do pracy po urodzeniu dziecka, jednak niemal połowa tego nie realizuje. Często wynika to z barier systemowych i braku elastyczności ze strony pracodawców.

Magda Dąbrowska, wiceprezeska Grupy Progres, podkreśla, że coraz więcej firm dostrzega potencjał matek i aktywnie wspiera je w powrocie na rynek pracy i w rozwoju zawodowym. – Aż 64% pracodawców traktuje macierzyństwo jako atut, a nie przeszkodę. To pozytywna zmiana, na którą zbyt długo czekaliśmy, ale cieszy fakt, że wreszcie się dzieje, a kolejne organizacje wprowadzają prokobiece rozwiązania. Jest to tym bardziej istotne, że mimo spadającej liczby urodzeń grupa mam pozostaje znacząca – w samym 2024 r. w Polsce przyszło na świat ponad 250 tys. dzieci – wskazuje ekspertka.

Badanie „#MotherEmpower. Wizerunek matek w oczach pracodawców” przeprowadzone z inicjatywy firmy Bosch potwierdza tę zmianę. 70% respondentów dostrzega w matkach silną motywację do rozwoju kariery zawodowej, a ponad 80% uważa, że doświadczenie macierzyństwa wzmacnia ich kompetencje miękkie, które są wysoko cenione na rynku pracy.

Polskie firmy wprowadzają różnorodne formy wsparcia dla matek. Do najczęstszych należą pakiety medyczne i ubezpieczenia na życie, często z możliwością rozszerzenia na rodzinę, elastyczne godziny pracy czy zatrudnienie na część etatu. 38% proponuje programy szkoleniowe pomagające odświeżyć wiedzę i wdrożyć się w obowiązki po urlopie. Niektóre oferują też wsparcie psychologiczne, w tym konsultacje psychoterapeutyczne ze specjalistami od tematyki rodzicielstwa. W 35% pojawiły się inicjatywy wspierające rodziców samodzielnie wychowujących dzieci. Nie brakuje też dofinansowania opieki nad dzieckiem, dodatkowych dni wolnych, wydarzeń integrujących rodzinę z miejscem pracy czy możliwości przyprowadzenia dziecka do biura w nagłych sytuacjach.

Grupa Progres zauważa, że świadomość znaczenia wsparcia rodziców wracających na rynek pracy rośnie na całym świecie. W 2024 r. ustawowy urlop macierzyński obowiązywał w 189 krajach (średnio 102 dni), a 115 oferuje urlopy ojcowskie (średnio 7 dni). Mimo tych postępów dostępność i koszt opieki nad dziećmi wciąż stanowią duże wyzwanie, ograniczając możliwości zawodowe matek. W krajach takich jak Kanada czy Niemcy długie listy oczekujących na miejsca w żłobkach i przedszkolach utrudniają szybki powrót do pracy.

Magda Dąbrowska podkreśla, że aby realnie wspierać matki na rynku pracy, konieczna jest eliminacja stereotypów, zwiększenie dostępności elastycznych usług opieki nad dziećmi oraz promowanie równego podziału obowiązków rodzicielskich. – Równolegle powinniśmy wspierać pracodawców w tworzeniu przyjaznych środowisk pracy, które sprzyjają łączeniu życia zawodowego z rodzinnym. W tym procesie niezwykle ważną rolę musi odegrać także państwo i jego instytucje, zapewniając odpowiednie wsparcie i ramy prawne – dodaje ekspertka.

Państwowa Inspekcja Pracy zapowiedziała, że w 2025 r. skupi się na ochronie praw pracujących rodziców – ze szczególnym uwzględnieniem matek. Przepisy Kodeksu pracy gwarantują osobom wychowującym dzieci szczególną ochronę prawną oraz oferują rozwiązania pozwalające godzić obowiązki rodzicielskie z zawodowymi. PIP planuje ok. 200 kontroli, aby ocenić przestrzeganie tych przepisów. Istotne są zmiany wprowadzone 26 kwietnia 2023 r. wynikające z wdrożenia unijnej dyrektywy work-life balance, takie jak wydłużenie urlopu rodzicielskiego, przyznanie jego nieprzenoszalnej części dla każdego z rodziców, prawo do elastycznej organizacji pracy i nowe przepisy dotyczące urlopu opiekuńczego i pracy zdalnej.

fot. freepik.com
oprac. /kp/