Do Punktów Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych trafia znacznie więcej tekstyliów. Jest to efekt nowych przepisów, które nałożyły na gminy obowiązek ich selektywnej zbiórki. Dotarcie do PSZOK-u z workiem zniszczonych ubrań bywa jednak dla wielu osób wyzwaniem.

Z raportu Europejskiej Agencji Środowiska wynika, że w ciągu zaledwie dwóch dekad globalna produkcja włókien tekstylnych niemal się podwoiła, osiągając 109 mln ton w 2020 r, a do 2030 r prognozuje wzrost do 145 mln ton. Dane Parlamentu Europejskiego pokazują z kolei, że przeciętny Europejczyk kupuje ok. 26 kg tekstyliów rocznie, a wyrzuca blisko 11 kg. W 2019 r. wygenerowano w ten sposób łącznie 5,2 mln ton odpadów odzieży i obuwia.

Przed wprowadzeniem nowych przepisów w styczniu 2025 r. aż 78% pokonsumenckich odpadów tekstylnych nie było zbieranych selektywnie i trafiało na wysypiska. Choć nowe regulacje wymuszają ich segregację, dotarcie do PSZOK-u z workiem zniszczonych ubrań bywa wyzwaniem dla wielu mieszkańców. Ministerstwo Klimatu i Środowiska zapowiedziało zmiany w prawie, które mają zwiększyć dostępność PSZOK-ów. Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach ma wprowadzić wymóg minimalnej liczby takich punktów w przeliczeniu na mieszkańców. Według danych z 2022 r. średnio na jeden PSZOK przypadało 17 tys. mieszkańców. Resort sugeruje również inne formy zbiórek, takie jak mobilne punkty czy zbiórki workowe.

– Mieszkańcy chyba zapomnieli o innych metodach dobrego pozbycia się odpadów. Pamiętajmy, że pierwszą naczelną zasadą jest zapobieganie ich powstawaniu. Jednym ze sposobów na to jest ich przekazywanie do powtórnego wykorzystania. Oczywiście nie mogą być to odpady, które nie nadają się do powtórnego użycia. Tekstylia bardzo często nadają się do tego, aby wykorzystać je ponownie, i punkty zbiórki bardzo dobrze działały. Były takie sytuacje, w których pozbywaliśmy się tam rzeczy, które są nieprzydatne – komentuje Karol Wójcik, przewodniczący Rady Programowej w Izbie Branży Komunalnej.

Pod koniec lipca Polski Czerwony Krzyż ogłosił, że ogranicza zbiórkę używanej odzieży do swoich kontenerów. Powodem jest wypowiedzenie współpracy przez firmę Wtórpol, która była operatorem tych zbiórek. Decyzja ta jest bezpośrednim skutkiem zmian prawnych, które weszły w życie 1 stycznia. Według firmy nowe przepisy spowodowały pogorszenie jakości zbieranej odzieży i drastyczny wzrost kosztów jej utylizacji. – Wyzwaniem dla nas, mieszkańców, najczęściej jest znalezienie PSZOK-u. Bardzo wielu mieszkańców często nie wie, gdzie w ich gminie taki punkt jest zlokalizowany, więc zbiórka door-to-door, tak jak zbieramy gabaryty, wydaje się dobrym przedsięwzięciem. Wtedy więcej mieszkańców skorzysta i uniknie pokusy wyrzucenia odpadów z tekstyliów do zmieszanych, a to jest najgorszy wybór. Najważniejsze jest, aby ten odpad oddać osobno, nie wrzucać go do odpadów zmieszanych, bo bardzo często potem nie możemy w instalacjach odzyskać tych odpadów, wykorzystać ich energetycznie – podkreśla Karol Wójcik.

Ekspert tłumaczy, że rynek recyklingu tekstyliów w Polsce dopiero się rozwija. – Firm zainteresowanych recyklingiem odzieży w Polsce nie ma, to dopiero jest kwestia przyszłości. Wydaje się, że w związku z pojawieniem się dużej ilości odpadów z tekstyliów selektywnie zbieranych jest pewien potencjał, który przedsiębiorcy dostrzegają, i być może taki rynek się pojawi. Dziś w większości te odpady trafiają do odzysku energetycznego. Są mielone na drobną frakcję i przekazywane np. do cementowni w procesie produkcji cementu. Najważniejsze, aby te odpady nie trafiły w sposób niekontrolowany na dzikie wysypiska i do odpadów zmieszanych, a odzysk energetyczny jest także dobrym rozwiązaniem, choć docelowo powinien być to recykling – podsumowuje ekspert.

fot. freepik.com
oprac. /kp/