Polska doświadcza znaczących zmian demograficznych charakteryzujących się dynamicznym wzrostem liczby seniorów i spadkiem liczby ludności w wieku produkcyjnym. W 2024 r. wskaźnik obciążenia osobami starszymi (stosunek osób w wieku co najmniej 65 lat do osób w wieku 20–64 lat) osiągnął poziom 31,8, co plasuje Polskę nieco poniżej średniej unijnej (33,9). Jednak jak alarmują eksperci, od 2015 r. wskaźnik ten poszedł w górę o 9,6 p.p., co stanowi najszybszy wzrost spośród wszystkich krajów członkowskich UE. Prognozy demograficzne nie napawają optymizmem, wskazując dalsze pogłębianie się tych trendów, co w konsekwencji negatywnie odbije się na rynku pracy i stabilności systemu finansów publicznych. W tej sytuacji wspieranie aktywności zawodowej osób starszych jawi się jako jeden z kluczowych warunków utrzymania stabilnego wzrostu gospodarczego.

Polski Instytut Ekonomiczny podkreśla, że w kontekście starzejącego się społeczeństwa działania na rzecz zdrowego starzenia się nabierają fundamentalnego znaczenia. – Między innymi od stanu zdrowia osób starszych zależy możliwość aktywizacji zawodowej tej grupy – zwraca uwagę Dominika Prudło z PIE.

Zgodnie z analizami Międzynarodowego Funduszu Walutowego kompleksowe reformy mające na celu zwiększenie podaży pracy wśród osób starszych mogą przynieść znaczące korzyści makroekonomiczne dla Polski. Największy potencjał wzrostowy (0,15 p.p. średniego rocznego wzrostu PKB) wiąże się z inwestycjami w zdrowie obejmującymi promocję zdrowego stylu życia i działania profilaktyczne. Drugim istotnym obszarem jest aktywizacja zawodowa kobiet, której wzrost szacowany jest na dodatkowe 0,10 p.p. Wydłużenie efektywnego wieku emerytalnego może natomiast przyczynić się do wzrostu o 0,07 p.p. rocznie. Łącznie oszacowany dodatkowy średni roczny wzrost PKB na poziomie 0,36 p.p. stawia Polskę nieco powyżej średniej światowej (0,35), co wskazuje na większy niż przeciętnie potencjał do wykorzystania dzięki wdrożeniu proponowanych reform.

Raport PIE wskazuje na niepokojące dane dotyczące postrzegania zdrowia osób starszych w Polsce na tle Unii Europejskiej. – Osoby starsze w Polsce są gorzej postrzegane niż średnia unijna pod względem zdrowia fizycznego, dobrostanu psychicznego i zdolności poznawczych – podkreśla Dominika Prudło. W Polsce 65-letni mężczyzna może oczekiwać średnio 7,8 lat życia w zdrowiu, a kobieta 8,6 lat. To wynik niższy od średniej UE i znacząco niższy (o 5,7 roku) niż w Szwecji, która w analizach MFW przyjęta została za wzór. Polska znacząco odstaje od tego kraju również pod względem zdolności poznawczych osób powyżej 50. roku życia (wskaźnik na poziomie -0,62 wobec +0,02 dla Szwecji). Tymczasem jak wynika z badań, prawdopodobieństwo aktywności zawodowej osób po 50. roku życia wzrasta średnio o ok. 20 p.p. wraz z poprawą wskaźnika zdrowia poznawczego.

Ekspertka zwraca również uwagę na znaczące różnice między kobietami a mężczyznami w Polsce pod względem wieku wyjścia z rynku pracy. – Choć efektywny wiek wyjścia z rynku pracy wśród kobiet wynosi przeciętnie 61,2 roku, a więc przekracza próg ustawowy, nadal pozostaje poniżej średniej UE wynoszącej 62,3 roku. Tymczasem mężczyźni w Polsce opuszczają rynek pracy średnio w wieku 64,2 roku, czyli powyżej średniej dla UE (62,6 roku). Dane te wskazują na istnienie niewykorzystanego potencjału w zakresie aktywizacji zawodowej kobiet. Jednocześnie w przypadku mężczyzn już teraz zauważalne są bariery – zarówno zdrowotne, jak i społeczne – które utrudniają dotrwanie do ustawowego wieku emerytalnego – podsumowuje Dominika Prudło.

Czytaj także: W rok ubyło 151 tys. Polaków w wieku produkcyjnym

fot. freepik.com
oprac. /kp/