Zgodnie z obowiązującymi przepisami Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma obowiązek kontrolować zwolnienia lekarskie. Inspektorzy ZUS-u sprawdzają, czy osoby chore prawidłowo wykorzystują czas przeznaczony na rekonwalescencję, a lekarze orzecznicy ZUS-u weryfikują, czy ubezpieczony jest nadal chory, a e-ZLA jest zasadne. W 2024 r. ZUS przeprowadził kontrolę 486,4 tys. zwolnień, co skutkowało zakwestionowaniem wypłaty świadczeń chorobowych na kwotę 52,953 mln zł.

ZUS jest też zobowiązany do obniżenia świadczenia chorobowego do 100% przeciętnego wynagrodzenia po ustaniu tytułu do ubezpieczenia chorobowego. W ubiegłym roku obniżono wypłaty na łączną kwotę 206,98 mln zł, co dotknęło 112,6 tys. osób. Łączna kwota obniżonych i cofniętych świadczeń w ubiegłym roku wyniosła 259,938 mln zł. Osoby, które nieprawidłowo korzystają ze zwolnienia lekarskiego, muszą liczyć się z utratą prawa do świadczenia za cały okres zwolnienia oraz koniecznością zwrotu wypłaconych środków.

Z kontroli wynika, że niektórzy ubezpieczeni w trakcie zwolnienia lekarskiego podejmowali aktywności niezgodne z jego celem – od wypoczynku na zagranicznych wakacjach, przez pracę w komisji wyborczej i udział w regatach, po pomoc w organizacji imprez kulturalnych. ZUS odnotował również przypadek wykonywania prac remontowych budynku wielorodzinnego podczas świadczenia rehabilitacyjnego przyznanego w związku ze schorzeniem kręgosłupa. Odnotowano również przypadek kobiety, która będąc na zwolnieniu, wzięła ślub i uczestniczyła w zorganizowanym przez siebie weselu.

ZUS przypomina, że zwolnienie lekarskie ma na celu umożliwić ubezpieczonemu powrót do zdrowia i regenerację sił. Chora osoba nie może np. brać udziału w rozprawach sądowych, załatwiać spraw w urzędach, odprowadzać dzieci na zajęcia, wyjeżdżać na wakacje, brać udziału w pielgrzymce czy dokonywać zakupu lub sprzedaży przez internet (jeśli zdarzenie ma charakter powtarzalny). Nie można także uczestniczyć w rozmowach rekrutacyjnych i podpisywać umowy o pracę.

Kontrola zwolnień lekarskich nie jest domeną wyłącznie ZUS-u. Również niektórzy pracodawcy posiadają uprawnienia do weryfikacji prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich przez swoich pracowników. Chodzi o firmy zgłaszające do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych. Także pracodawcy, którzy nie wypłacają zasiłków, mogą kontrolować prawidłowość wykorzystywania zwolnień – uprawnienie to dotyczy jednak wyłącznie okresu, za który pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za czas choroby wypłacane ze środków pracodawcy.

fot. freepik.com
oprac. /kp/