Zatory płatnicze w Unii Europejskiej są obecnie tak dużym problemem, że Komisja Europejska postanowiła wdrożyć poprawki do obowiązującej od 2011 r. ustawy o opóźnionych płatnościach. KE chce zaostrzyć przepisy, wprowadzając rozporządzenie, które zobowiązywałoby firmy do podawania na fakturze terminów płatności nie dłuższych niż 30 dni i przewidywało kary za zwłokę.

Z danych Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej wynika, że zaległości płatnicze polskich firm na koniec października sięgnęły 9,7 mld zł, czyli o 1,35 mld zł więcej niż rok temu. 69% dłużników to jednoosobowe działalności gospodarcze, a przypada na nie 58% całego zadłużenia. Kontrahenci opóźniający regulowanie zobowiązań uzasadniają to przede wszystkim obecną sytuacją gospodarczą, m.in. kryzysem, wysoką inflacją czy rosnącymi cenami prądu, gazu i paliwa. 71% wierzycieli przyznaje, że takie tłumaczenia się pojawiają, a 53% traktuje je jako wiarygodne. Natomiast 31% uważa, że to wymówki.

Z doświadczeń KRD wynika, że istnieją trzy grupy dłużników. – Pierwsza to ludzie nieuczciwi, którzy w imieniu firmy zamawiają towar lub usługę, z góry zakładając, że nie zapłacą. Różnią się tylko taktyką działania. Jedni po prostu nie płacą, zupełnie się z tym nie kryjąc, inni szukają pretekstu, żeby uzasadnić niepłacenie. W budownictwie, gdzie na problem z płynnością wskazuje 62% firm, częstą wymówką jest to, że zawierane umowy nie są wystarczająco precyzyjne – informuje Adam Łącki, prezes Zarządu, Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej. Druga grupa to firmy, które faktycznie wpadły w tarapaty i nie mają pieniędzy, by opłacić wszystkie faktury. Ostatnia to dłużnicy, którzy finansują swoją działalność kosztem kontrahentów tak długo, jak się da. Mają pieniądze, ale przeciągają terminy płatności pod byle pretekstem, obracają nimi i finansują swoją bieżącą działalność. Płacą dopiero, gdy podejmie się wobec nich zdecydowane działania windykacyjne.

Poprawki zaplanowane przez KE mają przede wszystkim przeciwdziałać narzucaniu małym firmom niekorzystnych warunków transakcji przez dużych kontrahentów. Rozporządzenie ma być zatwierdzone w lutym 2024 r., a głosowanie na sesji plenarnej odbędzie się dwa miesiące później. – Zatory płatnicze to olbrzymi problem, więc mądre regulacje są potrzebne, bo pozwalają ograniczać to zjawisko. Zmiany zaplanowane przez KE mają kilka niedociągnięć. Po pierwsze, wysokość odsetek za zwłokę opisana w projekcie jest niższa niż obecnie stosowana w Polsce. Teraz kwota rekompensaty za opóźnienie płatności jest w naszym kraju zróżnicowana, jej ujednolicenie do 50 euro odbyłoby się ze szkodą dla części wierzycieli. Po drugie, rozporządzenie niewystarczająco precyzuje, jaka jest „rozsądna rekompensata”, która należy się za opóźnienie płatności – komentuje Jakub Kostecki, prezes zarządu firmy windykacyjnej Kaczmarski Inkasso.

Jak wynika z badań ankietowych Kaczmarski Inkasso wśród MŚP, 9 na 10 mikro-, małych i średnich firm zwleka przynajmniej kilka dni po terminie zapłaty, zanim zwróci się o zaległą kwotę do zleceniodawcy, a co piąta monituje dopiero po upływie kilku tygodni. – Trzeba pamiętać, że kwota z niezapłaconej w terminie faktury to właściwie bezpłatny kredyt, którym firmy finansują działalność partnerów kosztem swojego biznesu. Zaskakujące, że aż 44% przedsiębiorców akceptuje takie działanie. Według naszego badania największą tolerancją wobec nieuregulowanych faktur wykazują się przedstawiciele branż produkcyjnej, budowlanej i transportowej. Najmniej aprobuje je sektor usługowy i handlowy – dodaje Jakub Kostecki. Przedsiębiorstwa czekają na zapłatę średnio 22 dni od upływu terminu wskazanego na fakturze. Największą cierpliwością muszą wykazać się przedstawiciele budownictwa – przeciętne spóźnienie wynosi tam 27 dni, natomiast w handlu – 18 dni.

fot. freepik.com
oprac. /kp/