Kryzys spowodowany pandemią i wojną w Ukrainie zakłóciły ścieżkę wzrostu europejskich gospodarek, jednak Polska i inne kraje w regionie dały sobie radę. – Kraje Europy Środkowo-Wschodniej rozwijają się dobrze i na tym tle polska gospodarka też wypada nieźle, choć oczywiście w tej chwili widać spowolnienie gospodarcze, które może trochę niepokoić. Dobrym zjawiskiem jest natomiast niskie bezrobocie, ale to z kolei stanowi wyzwanie dla firm, które potrzebują pracowników. Dlatego też nasz rynek pracy musi się otworzyć na pracowników z zagranicy, bo bez nich sobie nie poradzimy – ocenia prof. Piotr Wachowiak, profesor i rektor SGH w Warszawie.

Pomimo niesprzyjającego otoczenia wszystkie 11 państw Europy Środkowo-Wschodniej odnotowało w latach 2020–2022 przeciętnie szybsze tempo wzrostu gospodarczego w stosunku do średniej unijnej. Najszybciej w tym okresie rozwijały się Słowenia (3,1%) i Polska (2,9%). Natomiast średnia unijna w tym samym okresie to 0,9%.

Wartość inwestycji w relacji do PKB w Polsce spadła z 23,1% w 2008 r. do 16,8% w 2023 r. Prawdopodobnym scenariuszem na kolejne lata jest kontynuacja tego spadku inwestycji do wysokości 16,4% PKB w 2025 r. Za takim scenariuszem może przemawiać presja powodowana wpływem wielu czynników, w tym wysoką inflacją i wartością stóp procentowych, spowolnieniem wzrostu PKB, niepewnością co do szybkiego zakończenia wojny w Ukrainie, brakiem przełożenia spadku cen surowców energetycznych na ceny detaliczne czy wreszcie brakiem czynników stymulujących inwestycje prywatne. – Poziom inwestycji zależy oczywiście od inwestycji publicznych, od środków, które możemy pozyskać chociażby z Unii Europejskiej. A jeżeli chodzi o firmy i inwestycje prywatne, to tu musi się ustabilizować sytuacja gospodarcza. Tymczasem wciąż mamy jednak do czynienia z niepewnością, która jest nawet gorsza niż ryzyko. W tym kontekście nie ma się co dziwić, że przedsiębiorstwa niechętnie inwestują. Dlatego też ważne jest, żeby przepisy prawne nie zmieniały się cały czas, żeby one zapewniały przedsiębiorcom pewną stabilizację – tłumaczy ekspert.

Dla Polski i wszystkich gospodarek regionu dużym problemem w tej chwili jest też wysoka inflacja – w 2022 r. w krajach Europy Środkowo-Wschodniej odnotowano ponad dwukrotnie wyższą inflację niż na obszarze tzw. starej Unii. Najwyższą stopę CPI na koniec ubiegłego roku zanotowano na Węgrzech (25% rdr), a najniższą w Rumunii i Bułgarii (odpowiednio 14,1% i 14,3%). W strefie euro stopa inflacji wyniosła z kolei 9,2%, a w UE-27 – 10,4%. Wzrost inflacji skłonił banki centralne do zaostrzenia polityki pieniężnej, co doprowadziło do znacznego wzrostu stóp procentowych. To z kolei poważnie odbiło się na sytuacji ekonomicznej gospodarstw domowych. – Wszyscy dążymy do tego, żeby tę inflację doprowadzić do celu inflacyjnego, czyli około 3%. Natomiast tutaj bardzo ważna jest spójność między polityką fiskalną a polityką pieniężną, ponieważ jej brak może spowodować, że inflacja znowu pójdzie do góry – podkreśla dr hab. Piotr Wachowiak.

– Prognozy na przyszłość są dobre, natomiast trzeba powiedzieć, że żyjemy w turbulentnym otoczeniu, nie jesteśmy w stanie wszystkiego przewidzieć, czego ostatnio dowiodły chociażby pandemia i wybuch wojny w Ukrainie. Dlatego nie możemy wpadać w samozadowolenie, musimy cały czas analizować sytuację gospodarczą i podejmować odpowiednie działania dotyczące polityki fiskalnej i pieniężnej. Za wszelką cenę powinniśmy też pozyskać środki z Krajowego Planu Odbudowy, bo one pozwolą nam na to, żeby polska gospodarka była konkurencyjna, nowoczesna i bardziej odporna na kryzysy. W KPO dużo środków jest przeznaczonych na mobilność i energię zieloną, a więc pozyskanie tych funduszy jest naprawdę bardzo ważne dla nas wszystkich – podkreśla profesor.

fot. freepik.com
oprac. /kp/