Ministerstwo Finansów opublikowało projekt nowelizacji Ordynacji podatkowej, który wprowadza zmiany w przepisach dotyczących przedawnienia zobowiązań podatkowych. Jak zapowiedział wiceminister finansów Jarosław Neneman, celem jest usprawnienie systemu bez jego "wywracania do góry nogami". Kluczową zmianą ma być ograniczenie możliwości przerwania biegu przedawnienia przez wszczęcie postępowania karnego skarbowego wyłącznie do najpoważniejszych przestępstw.

Przedsiębiorcy od dawna krytykowali obecne przepisy, wskazując, że 5-letni okres przedawnienia jest często przedłużany przez organy skarbowe poprzez wszczynanie postępowań karnych skarbowych tuż przed jego upływem. Jarosław Neneman wskazał, że w 2023 r. tylko 1,5% spraw o "uszczupleniowe" przestępstwa skarbowe (660 postępowań) zostało wszczętych w ostatnim roku przed terminem przedawnienia. Podobne odsetki odnotowano w latach poprzednich.

Wiceminister przypomniał również, że podatnicy mają już możliwość kwestionowania w sądzie administracyjnym zasadności wszczęcia postępowania karnego skarbowego, zwłaszcza jeśli miało to miejsce tuż przed upływem terminu przedawnienia. Sądy mogą ocenić, czy postępowanie nie było jedynie instrumentalnym działaniem mającym na celu zawieszenie biegu przedawnienia.

– Postanowiliśmy coś zrobić z tymi przepisami, które w obecnej wersji funkcjonują od 2005 r. mimo kilku prób ich zmiany. Jednak chcemy to zrobić tak, aby nie wywrócić całego systemu, bo zdecydowanie w niektórych przypadkach potrzebujemy więcej niż 5 lat. – wyjaśnił Jarosław Neneman. Podkreślił, że resort finansów musi uwzględnić interesy przedsiębiorców, Ministra Sprawiedliwości i innych instytucji, które często są rozbieżne.

Ostatecznie zdecydowano, że zawieszenie biegu przedawnienia będzie możliwe tylko w przypadku podejrzenia najpoważniejszych przestępstw skarbowych. Projekt nowelizacji Ordynacji podatkowej zawiera listę tych przestępstw, które z punktu widzenia organów skarbowych są najbardziej szkodliwe. – Przede wszystkim chodzi o wyłudzenia VAT, czyli o mafie VAT-owskie, ale także takie, które polegają na podaniu nieprawdy w deklaracji podatkowej oraz takie, w których w ogóle dochodzi do ukrywania dochodów i nikt nie składa deklaracji. Generalnie chodzi o przestępstwa, które są zagrożone w kodeksie karnym skarbowym karą pozbawienia wolności. Warto dodać, że kodeks najczęściej operuje karą grzywny, a przypadki, kiedy w grę wchodzi pozbawienie wolności, nie są częste. Dodatkowy warunek jest taki, że skala uszczuplenia dochodów podatkowych państwa musi być większa niż kwota małej wartości. O tym, co jest taką kwotą, decydują przepisy, obecnie to jest ponad 933 tys. zł – wyjasnił wiceminister. Zaznaczył, że zmiany nie będą dotyczyć błędów czy pomyłek uczciwych podatników.

Jarosław Neneman podkreślił, że doświadczenie organów skarbowych pokazuje, iż w niektórych przypadkach 5-letni okres przedawnienia jest niewystarczający, zwłaszcza w sprawach, gdzie ustalenie zobowiązania i odzyskanie pieniędzy trwa dłużej. Dlatego nie będzie zgody na bezwarunkowe przedawnienie. – Nie zrezygnujemy z możliwości rozpoczęcia postępowania w sytuacji, kiedy mamy do czynienia z najpoważniejszymi przestępstwami. Tutaj nasze stanowisko jest dość twarde, są czerwone linie, których Minister Finansów nie przekroczy – oświadczył, odnosząc się także do propozycji komisji deregulacyjnej. Wskazał, że dla resortu kluczowa jest możliwość skutecznej walki z przestępstwami powodującymi poważne straty dla budżetu, zwłaszcza w kontekście wzrostu luki VAT w ostatnich latach.

Wiceminister zwrócił uwagę, że 5-letni okres przedawnienia często jest zbyt krótki również w sprawach dotyczących przestępstw transgranicznych, gdzie niezbędna jest międzynarodowa pomoc prawna. Podkreślił również, że postępowania są wszczynane nie tylko przez organy skarbowe, ale także przez prokuratorów, często w największych sprawach dotyczących oszustw finansowych, prania brudnych pieniędzy czy handlu narkotykami, gdzie kwestie podatkowe ujawniają się w trakcie wieloletnich śledztw.

Projekt nowelizacji Ordynacji podatkowej przewiduje także wykreślenie z Kodeksu karnego skarbowego zapisu o ustaniu karalności przestępstwa skarbowego wraz z przedawnieniem podatku. Jak wyjaśnił wiceminister Neneman, celem tej zmiany jest umożliwienie ścigania i karania osób, które popełniły poważne przestępstwa skarbowe, nawet jeśli zobowiązanie podatkowe już się przedawniło, ale pojawiły się na to niezbite dowody.

– To nie jest tak, że to będzie dotyczyć zwykłego, uczciwego podatnika, który kiedyś nie dopełnił formalności. Tu w ogóle nie należy mówić o osobie uczciwej. Chodzi o sytuację, kiedy sąd, a nie urzędnik, orzeknie, że ktoś jest winien przestępstwa skarbowego, czyli nie chodzi o osoby uczciwe. Zależy nam na tym, aby w sytuacji, kiedy zobowiązanie już się przedawniło, ale jednak pojawiły się niezbite dowody, że ktoś popełnił przestępstwo, prokurator mógł postawić zarzuty i skierować akt oskarżenia, a niezawisły sąd za to ukarać – podkreślił Jarosław Neneman. Zaznaczył jednak, że organy ścigania nadal będą ograniczone terminami przedawnienia karalności wynikającymi z Kodeksu karnego skarbowego.

fot. freepik.com
oprac. /kp/