Barok to jeden z najważniejszych europejskich nurtów w sztuce, architekturze, a także w meblarstwie. Narodził się pod koniec XVI w. we Włoszech, a w wieku XVII opanował cały kontynent, a zwłaszcza Francję, gdzie rządy sprawował Ludwik XIV. Można wyróżnić kilka odmian baroku: barok francuski, w którym prym wiodła symetria i monumentalność, barok włoski pełen przepychu i teatralności oraz barok flamandzki, który był bardziej praktyczny. Najpopularniejszymi malarzami epoki baroku są: Michał Anioł, Caravaggio, Tycjan i Paolo Veronese, a także Rubens i Velázquez.

Epoka przepychu i luksusu

Barok był zdecydowanie epoką luksusu, przepychu, ale także dramatyzmu, bogactwa i dekoracyjności. W sztuce, ale nie tylko na obrazach, czy rzeźbach, ale również w sztuce użytkowej, charakterystyczny był właśnie przepych - dzięki obecności bogactwa zdobień i złoceń, a także dynamicznych kompozycji. Inne cechy sztuki baroku to monumentalność, oryginalne formy, teatralność. Chętnie nawiązywano do religii i sztuki antyku. Wszystkie te zabiegi miały jeden cel: podkreślić status i majętność posiadacza tych dzieł sztuki, także przedmiotów codziennego użytku, które także stanowiły obiekt pożądania.

Barokowy styl w meblarstwie

Meble w stylu barokowym były bogato zdobione i posiadały monumentalne formy. Tworzywem, z którego je wykonywano, było drewno orzecha. Czasami zastępowano je klonem bądź sosną. Fotele i sofy obijano skórą, aksamitem, bądź gobelinem. Zdobienia mebli wykonywane były z laki, agatu, onyksu, marmuru i alabastru. Głównymi rodzajami mebli wytwarzanymi w epoce baroku były:

- Komody - jeden z najważniejszych mebli barokowych, który pojawił się w tej epoce jako bardziej praktyczna alternatywa dla skrzyń. Były masywne, często wybrzuszone w środkowej części (tzw. „bombe”) lub z falistymi bokami. Pokryte były intarsjami (mozaikami z różnych gatunków drewna) oraz inkrustacjami (np. z masy perłowej) i różnymi złoceniami.

- Sekretarzyki i biurka -  eleganckie meble służące do pisania i przechowywania dokumentów. Ich konstrukcja zamykana była klapą, pod którą znajdowały się liczne szufladki i przegródki. Zdobienia stanowiły intarsje z motywami roślinnymi, często malowane były miniatury i złocone elementy.

- Łoża z baldachimem - łóżka barokowe były monumentalne i pełniły funkcję reprezentacyjną. Były bardzo wysokie, z rzeźbionymi kolumnami podtrzymującymi baldachim. Wykonane z aksamitu lub jedwabiu, posiadały haftowane obicia z motywami roślinnymi i mitologicznymi. Ich barwa najczęściej była ciemna, a na tkaninach często występowały złocenia. Łoża niekiedy były ozdabiane ozdobnymi medalionami z portretami właścicieli.

- Fotele i sofy - meble te były duże, komfortowe i bardzo dekoracyjne. Posiadały gięte nogi, często zdobione rzeźbieniami, aksamitne, gobelinowe lub jedwabne obicia. Podłokietniki natomiast często były szerokie, zdobione złoceniami lub rzeźbionymi detalami.

Barok dla współczesnych miłośników

Wielu podziwia sztukę użytkową baroku i marzy o przynajmniej pewnym rysie barokowym we własnym wnętrzu. Chociaż łatwo przesadzić z barokowymi dodatkami do wnętrz, bo styl sam jest pełen przepychu i pewnego rodzaju przesady, to są sposoby na to, aby dodać barokowego smaku współczesnemu wnętrzu. Idealnie, gdyby udało się przeprowadzić w domu przynajmniej niewielki remont, np. dodać bardzo ozdobne sztukaterie: listwy przysufitowe, powiesić obrazy w stylu barokowym, ustawić meble i wybrać dodatki. Skąd jednak w tych czasach wziąć barokowe przedmioty? Nie trzeba wybierać się na aukcje dzieł sztuki. Wystarczy udać się do sklepu z antykami, gdzie - jeżeli nie da się odnaleźć stricte barokowych eksponatów - to przynajmniej można spotkać się z szerokim wyborem mebli, obrazów, dekoracji, lamp i innych przedmiotów wystroju wnętrz, które skutecznie i efektownie imitują styl barokowy i z powodzeniem nadadzą wnętrzu barokowy charakter, z którego można być zadowolonym i usatysfakcjonowanym.

opracowanie: kk