Cmentarz żydowski w Żorach został założony w 1814 r. i jest najstarszą nekropolią w tym mieście. Wcześniej zmarłych chowano na cmentarzu w Mikołowie. Ma powierzchnię 0,58 ha i znajduje się przy ul. Cmentarnej.

Pierwszy pochówek na tym cmentarzu odbył się w 1814 r. - była to kobieta imieniem Guettel. Ostatni miał miejsce w 1936 r.

W 1945 r. podczas działań wojennych zniszczeniu uległ dom przedpogrzebowy, Niemcy wywieźli także wiele macew. Nekropolia popadła w ruinę w okresie PRL. Był wykorzystywany m.in. jako boisko.

W 1985 r. z inicjatywy władz miejskich przeprowadzono inwentaryzację cmentarza oraz naprawiono ogrodzenie. W 1994 r. Towarzystwo Miłośników Miasta Żory wzięło pod swoją opiekę teren cmentarza i przeprowadziło inwentaryzację nagrobków. W 1994 r. cmentarz odwiedził Jehuda Nishri, przedstawiciel byłych mieszkańców miasta.

Na cmentarzu zachowało się około 130 nagrobków, z czego 45 stojących. Na szczególną uwagę zasługuje nagrobek rabina Nachmana Wolffa Wischnitza, który w styczniu 1823 r. przyjechał do Żor z Gliwic na obrzezanie syna kupca Adolpha Loewy. W wyniku zaczadzenia zmarł i został tutaj pochowany. Na jego nagrobku widnieje inskrypcja, że jest tutaj pochowany wielki i wybitny rabin.

59 znajdujących się na cmentarzu drzew objętych jest ochroną. 

fot. Zuzanna Fulek
oprac. /kp/