Pracownicy coraz rzadziej zgłaszają swoje problemy do Państwowej Inspekcji Pracy. W 2019 r. do inspekcji wpłynęło 54 720 skarg, rok później było to 49 615. W 2021 r, wynik był rekordowo niski – do PIP wpłynęło 45 200 skarg od pracowników i byłych pracowników. Zmniejsza się też liczba problemów, o jakich mówią skarżący. W 2019 r. wskazali oni w sumie na 99 486 problemów do rozwiązania. W 2020 było to 87 290, w ubiegłym roku skarżący zgłosili 82 645 problemów do skontrolowania.

W 2021 r., podobnie jak w latach ubiegłych, najwięcej zagadnień poruszanych w skargach dotyczyło wypłaty wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń związanych z pracą, jakie mieli otrzymywać pracownicy (28,8 tys.). W tym zakresie najczęściej była mowa o niewypłacaniu lub nieterminowym wypłacaniu wynagrodzenia i zaniżaniu jego wysokości (41,2% zasadnych) oraz o niewypłacaniu lub obniżaniu wynagrodzenia za pracę lub dodatku do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych (31,7%).

Drugi temat dotyczył stosunku pracy (15,8 tys.). Tutaj skargi najczęściej odnosiły się do braku potwierdzenia na piśmie zawartej z pracownikiem umowy o pracę lub nieterminowej realizacji tego obowiązku (13,7% zasadnych), a także niewydania świadectwa pracy lub robienia tego z opóźnieniem oraz kwestionowanie jego treści (46,4%). Zgłoszenia dotyczyły też zawieranie umów cywilnoprawnych w warunkach, w których zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pracy powinna być zawarta umowa o pracę (20,2%).

W dalszej kolejności podnoszono kwestie związane z czasem pracy (5,4 tys.), a także dotyczące szeroko rozumianych warunków pracy, przede wszystkim: przygotowania do pracy (3,8 tys.), pomieszczeń pracy, urządzeń higieniczno-sanitarnych, wentylacji, ogrzewania i oświetlenia (3,7 tys.). Ponad 4 tys. zgłoszonych zarzutów dotyczyło legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej.

W ubiegłym roku stosunkowo mała liczba zgłoszeń dotyczyła naruszania przepisów dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem – 241, organizacji bezpiecznej pracy – 307 oraz urządzeń i instalacji energetycznych – 324.

Nowym zagadnieniem, które pojawiło się w treści skarg, były zarzuty związane z realizacją przepisów ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. W większości przypadków naruszenia polegały na niedostosowaniu warunków pracy do sytuacji epidemiologicznej oraz niezapewnieniu środków ochrony, takich jak maseczki czy płyny do dezynfekcji.

Handel i naprawa, przetwórstwo przemysłowe, budownictwo oraz transport i gospodarka magazynowa – to z kolei branże, w których zgłaszano najwięcej skarg.

W związku ze złożonymi skargami inspektorzy pracy przeprowadzili ponad 22,7 tys. kontroli, co stanowiło ponad 40% wszystkich przeprowadzonych kontroli w 2021 r. Potwierdzili oni zasadność 32,7% podniesionych zarzutów, a 31,4% z nich uznali za bezzasadne. Nie byli w stanie za pomocą dostępnych im narzędzi zweryfikować 35% zarzutów zawartych w skargach. W efekcie kontroli inspektorzy skierowali do pracodawców 9 037 decyzji, 21 532 wniosków w wystąpieniach, wydali 2 552 polecenia, nałożyli 3 242 mandaty karne na kwotę 3,9 mln zł, skierowali 221 wniosków o ukaranie do sądu, skierowali 41 zawiadomień prokuratury, wobec 2 279 osób zastosowali środki oddziaływania wychowawczego, czyli pouczyli czy wydali ostrzeżenie. W przypadku skarg dotyczących problemów z wynagrodzeniem wyegzekwowali blisko 15,3 mln zł na rzecz skarżących.

fot. unsplash.com
oprac. /kp/