24 maja obchodzony jest Europejski Dzień Parków Narodowych. Święto to ma na celu zwiększenie świadomości na temat znaczenia parków narodowych oraz innych obszarów chronionych dla zachowania różnorodności biologicznej, kulturowej oraz dla dobrobytu społeczności lokalnych. Zostało ustanowione przez Federację Europarc – organizację zrzeszającą europejskie parki narodowe i rezerwaty przyrody. Data 24 maja nie jest przypadkowa – upamiętnia ona utworzenie pierwszych europejskich parków narodowych w Szwecji w 1909 r. Od tamtej pory ich liczba w Europie rosła, a dziś stanowią one kluczowy element ochrony środowiska na kontynencie. Powstało ich ponad 400. Na całym świecie jest ich ok. 3000, a najstarszym jest utworzony w 1872 r. w Stanach Zjednoczonych Ameryki park Yellowstone.

Europa jest kontynentem o ogromnej różnorodności przyrodniczej, a jej parki narodowe są tego najlepszym świadectwem. Park Narodowy Sarek (Szwecja), jeden z najstarszych parków narodowych w Europie, oferuje surowe i dzikie krajobrazy. Park Narodowy Plitwickie Jeziora (Chorwacja) znany jest z malowniczych jezior i wodospadów, a Park Narodowy Cinque Terre (Włochy) łączy piękno przyrody z unikalnym krajobrazem kulturowym.

W Polsce istnieją 23 parki narodowe. Najstarszy z nich, utworzony w 1932 r., to Pieniński Park Narodowy. Dwa miesiące później powstał Białowieski Park Narodowy. Najmłodszy z kolei jest Park Narodowy Ujścia Warty, który został utworzony w 2001 r. Najbliżej Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego znajduje się Babiogórski Park Narodowy powstały w 1954 r. Obejmuje on północną i południową stronę masywu Babiej Góry, włączając najwyższy szczyt Beskidu Żywieckiego – Diablak (1725 m n.p.m.), a także fragment stoków Pasma Policy położonych nieopodal przełęczy Krowiarki. Park chroni unikalne ekosystemy górskie, w tym piętra roślinności od regla dolnego (buk zwyczajny, świerk pospolity, jodła, żywiec cebulkowy) po piętro alpejskie (sit skucina, kosmatka brunatna, rogownica alpejska). Jest też domem dla wielu rzadkich gatunków roślin i zwierząt, takich jak cietrzew, głuszec i niedźwiedź brunatny. Park oferuje liczne szlaki turystyczne, w tym popularny szlak na Diablak, z którego roztaczają się spektakularne widoki na Tatry i Beskidy.

Ojcowski Park Narodowy, utworzony w 1956 r. znajduje się ok. 16 km od Krakowa. Jest to najmniejszy z polskich parków narodowych. Znany jest z malowniczych krajobrazów, które obejmują wapienne skały, jaskinie, doliny i wąwozy, a także licznych gatunków nietoperzy. Na jego terenie znajdują się m.in. ruiny średniowiecznego Zamku w Ojcowie, późnorenesansowy Zamek Pieskowa Skała, kaplica „Na Wodzie”, Jaskinia Ciemna i Jaskinia Łokietka oraz liczne skały jak Brama Krakowska, Igła Deotymy czy Maczuga Herkulesa.

W woj. dolnośląskim, na terenie Sudetów Środkowych na północnym zachodzie ziemi kłodzkiej, zlokalizowany jest Park Narodowy Gór Stołowych (1993 r.). Obejmuje on obszar Gór Stołowych, które są unikalne w skali Europy ze względu na swoje płaskie, warstwowe szczyty przypominające stoły. Najbardziej znane formacje skalne to Szczeliniec Wielki – najwyższy szczyt (919 m n.p.m.) oraz Błędne Skały – labirynt wąskich przejść i fantastycznych form skalnych. Park Narodowy Gór Stołowych chroni różnorodne ekosystemy, w tym lasy świerkowe, torfowiska i rzadkie gatunki roślin naczyniowych. Jest to również siedlisko dla wielu gatunków zwierząt, takich jak sarny, dziki i rysie.

fot. Babiogórski Park Narodowy/Facebook; grafika: GUS
oprac. /kp/