Polscy przedsiębiorcy boją się ryzyka. W praktyce widać to bardziej, niż wynikałoby to z ich deklaracji. Największa awersja do ryzyka występuje w mikrofirmach. Na ile stosunek do ryzyka i samoocena w tej kwestii są dla polskich przedsiębiorstw barierą rozwojową, badali eksperci Polskiego Instytutu Ekonomicznego. Przyjęli oni podejście behawioralne, a więc skupili się na zachowaniach osób prowadzących działalność. W ten sposób zamierzali zbadać ich rzeczywiste podejście do sytuacji, w których należy podjąć potencjalnie ryzykowną decyzję.

Rezultaty badania wskazują, że polscy przedsiębiorcy wykazują większą niechęć do ryzyka w działaniu, niż wynikałoby to z ich samooceny i deklaracji. Podczas gdy niechęć do podejmowania ryzyka w działalności gospodarczej deklarowało od 36 do 44% rozmówców, to rzeczywistą skłonność do jego unikania wykazało dwa razy więcej badanych. Im mniejsza firma, tym niechęć do ryzyka jest wyższa. W mikrofirmach awersję wykazało 82% badanych przez Polski Instytut Ekonomiczny. W małych przedsiębiorstwach było to 78%, średnich 80%, a dużych - 70%.

Takie postawy nie ulegają zmianom w kierunku większej otwartości na ryzyko, co – zdaniem autorów raportu – może stanowić barierę rozwojową dla polskich firm. – Doświadczenie prowadzenia działalności gospodarczej nie wpływa pozytywnie na skłonność do podejmowania ryzykownych decyzji. Prowadzenie działalności gospodarczej w dłuższym okresie skłania wręcz do unikania ryzyka – podkreśla PIE.

Jak zauważają autorzy raportu, niska skłonność do podejmowania ryzyka wśród polskich firm jest związana z niskim poziomem kapitału społecznego i ludzkiego. Niski poziom tych kapitałów przejawia się głównie w postrzeganiu procesu zatrudniania nowych pracowników jako bardzo ryzykownego, niechęci do współpracy biznesowej z partnerami zewnętrznymi, sceptycyzmie wobec korzystania z zewnętrznego finansowania działalności gospodarczej oraz dystansie wobec instytucji publicznych. Z kolei brak spójności między różnymi typami kapitałów, np. finansowym czy intelektualnym, społecznym, ludzkim itd., stanowi barierę rozwojową dla polskich przedsiębiorstw.

Skala problemu jest duża, ponieważ mikrofirmy stanowią aż 97% wszystkich działających w Polsce przedsiębiorstw niefinansowych. Większość z nich w ogóle nie zatrudnia nowych pracowników i nie rozwija działalności gospodarczej. Do tego ogółem w rozwój zatrudnianych kadr inwestuje jedynie mniej więcej co czwarta polska firma, i to niezależnie od skali działalności przedsiębiorstwa.

Jak wskazują analitycy PIE, wobec braku zaufania i wysokiej awersji do ryzyka wśród polskich firm rolę do odegrania mają publiczne programy wsparcia rozwojowego dla przedsiębiorstw. Takie programy powinny obejmować ich zdaniem m.in. pomoc w identyfikacji wiarygodnych partnerów biznesowych, wzmacnianie kompetencji związanych z zarządzaniem kadrami, animowane na szczeblu lokalnym projekty zachęcające do współpracy i usieciowienia przedsiębiorców, a także upowszechnienie wśród przedsiębiorców sprawdzonych modeli oceny ryzyka decyzji inwestycyjnych.

fot. unsplash.com
oprac. /kp/