Intencją ustawodawcy jest przede wszystkim skrócenie czasu wykonywania czynności podatkowych, zmniejszenie ich dokuczliwości, co w efekcie ma prowadzić do zmniejszenia kosztów. Pozwola to również fisusowi na bieżące monitorowanie działań u podatników, co ułatwia i przyspiesza przeprowadzanie kontroli.

Początkowo (1 lipca 2016 r.) nałożono na duże firmy obowiązek stosowania tzw. jednolitego pliku kontrolnego JPK (Ustawa z 10 września 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa). Od stycznia 2017 roku obowiązek rozszerzono na firmy MŚP (małe i średnie przedsiębiorstwa). Docelowo, od 1 stycznia 2018 roku, JPK ma obejmować wszystkie przedsiębiorstwa, w tym mikrofirmy i osoby samozatrudnione.

W myśl nowych przepisow firmy są zobowiązane bez wezwania do comiesięcznego przesyłania Ministrowi Finansów informacji o prowadzonej ewidencji zakupów i sprzedaży VAT w formacie JPK. Ponadto nowa regulacja wymusza obowiązek wysyłania dodatkowych plików JPK na żądanie fisusa w przypadku tzw. e-kontroli. Terminy obowiązku przedstawiają się następująco: duże firmy - obowiązek od 1 lipca 2016 r., średnie i małe firmy - od 1 lipca 2018 r., mikro firmy - 1 lipca 2018 r.    
 

Od 2018 roku obowiązkowo prowadzenie książki przychodów i rozchodów komputerowo

Warto zaznaczyć, że obowiązek przesyłania JPK dotyczy tych podatników, którzy prowadzą księgi podatkowe przy użyciu programów komputerowych. Podatnicy prowadzący księgi w formie papierowej są więc z tego obowiązku zwolnieni. Do konca 2017 roku  ustawa nie narzuca wymogu prowadzenia elektronicznych ksiąg.

Ministerstwo zapowiada jednak, że od stycznia 2018 roku nie będzie już żadnych wyjątków. Każdy podatnik VAT zostanie zobligowany do dostarczania deklaracji VAT w formie elektronicznej. Mówi o tym dodany ustęp 8a w art. 109 ustawy o podatku od towaru i usług (Dz.U. 2004 nr 54 poz. 535): Ewidencja, o której mowa w ust. 3, prowadzona jest w formie elektronicznej przy użyciu programów komputerowych.

Kasy fiskalne a JPK

Można prognozować, że w najbliższych miesiącach znacznie spadnie zainteresowanie kasami fiskalnymi z kopią papierową (kasy starej generacji). Nowe rozporządzenie techniczne o kasach fiskalnych (projekt z 21 lipca 2017) zakłada, że kasy te nie będą mogły być ponownie homologowane, co pokrywa się z przewidywaniami producentów, którzy stopniowo wygaszają ich produkcję. W listopadzie należy się spodziewać rozporządzenia o kasach, które być może wprowadzi zapisy o terminach obligatyryjnego wycofywania ich z obrotu. Niezależnie od powyższego, należy zauważyć, że wymóg JPK-VAT wymusza aby utworzyć niezbędny do comiesięcznej wysyłki rejestr sprzedaży z kasy fiskalnej. W przypadku kas z kopią papierową oznacza to praktycznie wykonanie tego rejestru "na piechotę". Ta uciążliwość niewątpliwie przyczyni się do wymiany kas na kasy z kopią elektroniczną lub kasy z modułem on-line, które mogą być wprowadzane na rynek od stycznia 2018 roku.

Definicja JPK wg Ministerstwa Finansów:
„Jednolity Plik Kontrolny (ang. Standard Audit File-Tax – SAF-T) jest zbiorem danych, tworzonym z systemów informatycznych podmiotu gospodarczego poprzez bezpośredni eksport danych, zawierającym informacje o operacjach gospodarczych za dany okres, posiadającym ustandaryzowany układ i format (schemat XML) umożliwiający jego łatwe przetwarzanie”. Mówiąc prościej jest to jednolity dla całego kraju, elektroniczny format danych z ewidencji księgowych i podatkowych oraz dowodów księgowych, które podatnicy muszą przekazywać organom podatkowym oraz organom kontroli skarbowej.