W 2015 r. państwa członkowskie ONZ przyjęły program zmierzający do osiągnięcia 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju w perspektywie do 2030 r. Część z nich związana jest z rolnictwem – chodzi o eliminację głodu, odpowiedzialną konsumpcję i produkcję czy działania w dziedzinie klimatu. Zdaniem dra hab. Juliana Krzyżanowskiego, profesora Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowego Instytutu Badawczego, pośrednio rolnictwo zaangażowane jest nawet w 16 z nich.

Jak podkreśla, cele są bardzo szczytne i kraje próbują je realizować. Mimo to nadal około 600 mln ludzi na świecie cierpi na niedostatek żywności. – Próbuje się zwiększać produkcję i być może przy większym finansowaniu, a na to też są pewne pomysły rozwoju rolnictwa, przy zwiększeniu pomocy, przy zwiększeniu importu, uda się sprawę głodu przynajmniej zmniejszyć, jeżeli nie całkowicie wyeliminować. Rola rolnictwa w przeciwdziałaniu zmianom klimatu jest niezmiernie istotna. Zwrócili na to uwagę już wiele lat temu Anglicy, określając rolników rodzajem stewarda, czyli takiego stróża środowiska. To dotyczy zarówno bezpośrednio produkcji rolniczej – chodzi o to, żeby nie stosować w nadmiarze chemii i nie zanieczyszczać wód, nie zanieczyszczać gleby – jak i produkcji zwierzęcej, żeby nie zwiększać, tylko nawet zmniejszać emisję gazów cieplarnianych – wskazuje ekspert.

Realizacja celów w skali globalnej jest w tej chwili daleka od przyjętych założeń. Raport „Sustainable Development Report 2024. The SDGs and the UN Summit of the Future” pokazał, że tylko 16% z nich ma zostać osiągnięte zgodnie z planem, a pozostałe wykazują ograniczony progres lub nawet regres. W ocenie ekspertów od 2020 r. stagnację odnotowano m.in. w realizacji celów związanych z eliminacją głodu, ze zrównoważonym miastami i społecznościami czy życiem pod wodą oraz na lądzie. Najgorzej radzą sobie kraje rozwijające się, a najlepiej – Europejczycy. Poza Europą najwyżej znajdują się Japonia (18. miejsce) i Kanada (25.). Polska z SDG Index Score na poziomie 81,69 pkt. zamyka pierwszą dziesiątkę rankingu. Realizacja 56% celów jest niezagrożona i najprawdopodobniej uda się je osiągnąć w ciągu najbliższych sześciu lat. Jednak w przypadku 27,6% odnotowano pogorszenie, a prawie 16% – umiarkowany postęp.

Z raportu „Realizacja celów zrównoważonego rozwoju w polskim biznesie” Polskiego Instytutu Ekonomicznego wynika, że w porównaniu z innymi krajami unijnymi Polska najlepiej radzi sobie w kwestiach związanych z ograniczeniem ubóstwa i jakością edukacji, które są tutaj realizowane w większym stopniu niż średnio w UE. Najgorzej jest z kolei pod kątem ograniczania głodu, dostępności czystej wody i warunków sanitarnych oraz ochrony życia pod wodą. – Przodują kraje skandynawskie, ale Polska jest bardzo wysoko na tej liście, i tutaj dużą rolę odgrywa rolnictwo polskie, które o środowisko dba. Rolnictwo ma ważną rolę w przeciwdziałaniu zmianom klimatu i samo też powinno się zmieniać. Powinien się zmieniać sposób uprawy ziemi, ta uprawa powinna być bardziej ekstensywna, powinno się część upraw wyłączać, stosować pasy, gdzie nie uprawia się roślin, gdzie są drzewa, gdzie ptaki mogą przebywać, robić swoje siedliska. Tak że jest to bardzo ważne w produkcji roślinnej, ale także w produkcji zwierzęcej, żeby odejść od produkcji wielkoprzemysłowej na rzecz bardziej przyjaznej produkcji na mniejszą skalę – podkreśla prof. Julian Krzyżanowski.

W dalszych zmianach na rzecz poprawy warunków klimatycznych ważną rolę odgrywać będą dokumenty unijne. – Czyli tzw. Zielony Ład i także będąca jego częścią strategia „Od pola do stołu”. Wydaje się, że dotychczasowe działania są wystarczające i nie należy zbytnio intensyfikować dalszych działań, bo należy także pamiętać o stronie dochodowej rolnictwa, że rolnicy ciężko pracują, dostarczają żywności, mają wiele różnych zadań, a jednocześnie powinni otrzymywać godziwe dochody – podsumowuje ekspert.

fot. freepik.com
oprac. /kp/