320 europejskich miast ma już strefy czystego transportu. W Londynie dzięki temu zanieczyszczenie powietrza dwutlenkiem azotu spadło o 40%, a w Berlinie o 25%. W Polsce pierwszym miastem, które wprowadzi rozwiązania pozwalające ograniczyć zanieczyszczenia pochodzące z transportu kołowego, miał być Kraków. Od 1 lipca SCT miała objąć teren całego miasta. Tak się jednak nie stanie – wejście w życie pierwszego etapu zostało przesunięte na 1 stycznia 2026 r.

Zmiana terminu ma pozwolić na przeprowadzenie szerokich konsultacji społecznych, których elementem będzie duża kampania informacyjno-edukacyjna. Będzie ona miała na celu zwiększenie świadomości mieszkańców na temat wpływu zanieczyszczeń pochodzących z transportu drogowego na ich zdrowie, a także przedstawienie korzyści, jakie może mieć wprowadzenie SCT. Będą także zbierane uwagi, a cały proces zakończy przekonsultowanie konkretnych rozwiązań zaproponowanych w projekcie nowej uchwały.

Według obecnych założeń SCT ma obejmować cały Kraków, ale ma też umożliwiać przyjezdnym pozostawienie auta na parkingach P+R. Poza dojazdami do tych miejsc ma obejmować wszystkie pozostałe drogi będące w zarządzie Prezydenta Miasta Krakowa. Ma to wyraźnie ograniczyć emisje tlenków azotu z transportu drogowego – o ok. 30-40%, a także emisje pyłów PM 2,5 i PM 10 – o ok. 80% mniej z transportu samochodowego.

Pierwsza w Polsce SCT zacznie działać w Warszawie od 1 lipca 2024 r. Obejmie ona większość Śródmieścia, a także fragmenty otaczających je dzielnic. Aby wjechać do warszawskiej SCT, kierowca będzie musiał prowadzić samochód benzynowy spełniający co najmniej normę Euro 2 (z rocznika 1997 lub nowszy) lub samochód z silnikiem Diesla spełniający co najmniej normę Euro 4 (z rocznika 2005 lub nowszy).

Badanie przeprowadzone w 69 niemieckich miastach szacuje, że wprowadzenie takich obszarów przyczyniło się do spadku pacjentów z chorobami układu krążenia o 2-3%. W przypadku pacjentów w wieku powyżej 65 lat i osób z chorobami naczyń mózgowych efekt ten wahał się między 7% a prawie 13%. Wprowadzenie SCT mogło przynieść już nawet 4,4 mld euro oszczędności dla niemieckiego systemu ochrony zdrowia. Do podobnych wniosków doszli także naukowcy z Wielkiej Brytanii, którzy analizując obecne badania stref czystego transportu na całym świecie, wskazali na spadek zachorowalności na choroby serca i układu krążenia. Także badanie skutków wprowadzenia w 2003 r. stref czystego transportu w Tokio wskazują na istotny spadek o 22% zgonów spowodowanych chorobami układu oddechowego, w tym o 5% na raka płuc.

Czy takie rozwiązania pojawią się również w regionie? Katowice, mimo że są miastem, w którym przekroczane są dopuszczalne normy emisji, nie ma aktualnie w swoich planach wprowadzenia SCT.

fot. Jan Graczyński/UM Kraków
oprac. /kp/