Kwestia zabezpieczenia osób w kryzysie bezdomności w świadczenia z zakresu ochrony zdrowia jest jednym z podstawowych wyzwań stojących przed instytucjami, organizacjami, środowiskami udzielającymi wsparcia doświadczającym bezdomności. Choć kryzys ten nie jest zależny od wieku, wykształcenia czy statusu społecznego, powiązany jest bardzo często ze złym stanem zdrowia i bezpośrednio na niego, w sposób oczywisty, negatywnie oddziałuje. Podkreślić więc trzeba, że zdecydowana większość osób w kryzysie bezdomności – obok zabezpieczenia schronienia i zaspokojenia pozostałych podstawowych życiowych potrzeb – wymaga również opieki medycznej. Podjęcia diagnostyki i leczenia wymagają zarówno problemy zdrowotne wynikające z nałogów, często nieleczone lub źle leczone choroby przewlekłe czy następstwa wypadków. Istotne jest również stosowne zabezpieczenie medyczne wrodzonych i nabytych niepełnosprawności, a także specjalistyczna terapia i leczenie chorób układu nerwowego i chorób psychicznych. Osobnej troski wymagają również zaniedbania w zakresie wcześniejszego, czasem długotrwałego złego zabezpieczenia lub braku zabezpieczenia sanitarno-higienicznego czy należytego odżywiania.

TĘCZA zapewnia opiekę medyczną

Stowarzyszenie Przyjaciół Człowieka TĘCZA - raciborska organizacja pozarządowa, wspierająca osoby w sytuacji kryzysowej, doświadczające przemocy, ubóstwa i bezdomności – prowadzi Schronisko dla Bezdomnych ARKA N, Dom dla Matek z Dziećmi MAJA oraz w okresie ochronnym Ogrzewalnię. W blisko dwudziestoletniej historii działalności Stowarzyszenia opieka lekarska i zabezpieczenie medyczne mieszkańców ośrodków było i jest źródłem nieustannej troski. Obok prawa do bezpłatnej opieki medycznej konstytucyjnie należnej każdemu w naszym kraju – a więc także i osobie w kryzysie bezdomności - trudności nastręcza przede wszystkim zorganizowanie niezawodnego regularnego dostępu do świadczeń medycznych: diagnostyki i leczenia dla tej szczególnej grupy pacjentów. W każdym przypadku pomoc rozpoczyna uregulowanie sytuacji formalno-prawnej, uzupełnienie wymaganych dokumentów i poświadczeń, zaległych zgłoszeń i rejestracji. Wypracowania schematów działania wymagało zarówno wsparcie w zakresie transportu części osób do placówek medycznych, zabezpieczenie środków finansowych na realizację recept, wspieranie prawidłowego procesu leczenia, inicjowanie i monitorowanie postępów terapeutycznych w zakresie leczenia uzależnień, zapewnienia środków zaopatrzenia ortopedycznego itp.

W realizacji wszystkich tych zadań Stowarzyszenie opiera się nade wszystko na codziennej pracy personelu ośrodków oraz współpracujących z placówkami pielęgniarek oraz pracowników socjalnych. Mieszkańcy ośrodków korzystają z opieki medycznej w zakresie POZ we właściwych lokalizacjom placówkach medycznych, w tym także poradniach specjalistycznych. Zdarzające się nierzadko hospitalizacje realizowane są w szpitalu w Raciborzu i szpitalach w najbliższej okolicy, w zależności od indywidualnych potrzeb pacjentów. Aby opieka medyczna należna mieszkańcom naszych ośrodków była maksymalnie skuteczna niezbędna jest szeroka współpraca Stowarzyszenia z pozostałymi instytucjami i organizacjami pomocowymi, służbami medycznymi i mundurowymi.

Brak lekarza pierwszego kontaktu

Stowarzyszeniu nie udało się niestety utrzymać współpracy z odwiedzającym ośrodki w zakresie cotygodniowych dyżurów lekarzem pierwszego kontaktu. Taka forma regularnej opieki medycznej świadczonej na miejscu była praktykowana przez kilka lat i względem bardzo wielu mieszkańców, zwłaszcza starszych, obarczonych najpoważniejszymi niepełnosprawnościami, stanowiła duże udogodnienie. Niestety - brak lekarzy gotowych do podjęcia takiej współpracy, a także względy ekonomiczne, nie dające szerokiego wachlarza możliwości Stowarzyszeniu – po kilku latach współpracy tego typu przesądził o jej zakończeniu. W przypadkach wymagających stałej specjalistycznej całodobowej opieki pielęgniarskiej i medycznej nasi pracownicy podejmują starania o umieszczenie osoby w Domu Pomocy Społecznej czy Zakładzie Opiekuńczo-Leczniczym. Dużym wyzwaniem pozostaje wciąż należyte zabezpieczenie niemal stale potrzebnej opieki geriatrycznej czy hospicyjnej.

Teleporada złym rozwiązaniem

Opieka medyczna wypracowana przez lata w prowadzonych przez Stowarzyszenie ośrodkach w ramach systemu ochrony zdrowia w Polsce dawała poczucie zabezpieczenia podstawowych potrzeb mieszkańców w tym zakresie, w czasach pandemii objawiła jednak wyjątkowe trudności. Mieszkańcy ośrodków pozbawieni zostali – poza teleporadą – kontaktu z większością lekarzy specjalistów, drastycznie spadła liczba pozacovidowych hospitalizacji, a w obawie przed skutkami masowego zarażenia COVID-19 w ośrodkach, w najtrudniejszych momentach mieszkańcy przebywali w długotrwałej izolacji. Skutki pandemii dla osób w kryzysie bezdomności oraz placówek wsparcia, w których znajdują pomoc i schronienie, to bez wątpienia temat zasługujący na odrębne podsumowanie.

Katarzyna Dutkiewicz

fot. freepik.com