Muzeum w Raciborzu jest jednym z najstarszych i najbogatszych w eksponaty muzeów na Śląsku. Przez wszystkie lata swojej działalności prezentowało i prezentuje dziedzictwo kulturowe materialne i niematerialne regionu raciborskiego i Śląska. Za pomocą swoich zbiorów popularyzuje historię, sztukę, kulturę materialną we wszystkich jej aspektach, promując nie tylko instytucję, ale także Racibórz na terenie kraju i za granicą.

Idea powołania do życia Muzeum w Raciborzu zrodziła się na początku XX w., a zainicjowana została przez wykładowców Gimnazjum Królewsko–Ewangelickiego w Raciborzu. Na siedzibę muzeum przeznaczono XIV-wieczny budynek pokościelny należący w przeszłości do zgromadzenia ss. dominikanek, opustoszały i niszczejący od 1911 r. W kościele przeprowadzono konieczne prace remontowo adaptacyjne. Oficjalne otwarcie muzeum miało miejsce 4 grudnia 1927 r. Pierwsze ekspozycje prezentowały m.in. zbiory naczyń cynowych, szklanych i porcelanowych, militariów, rzeźby i malarstwa sakralnego, ksiąg i przedmiotów liturgicznych, zabytki archeologiczne i etnograficzne. Zorganizowano również ekspozycję mumii egipskiej wraz z kartonażem i sarkofagami.

Zbiory muzeum powiększały się tak, że wkrótce zaczęło brakować miejsca. Koniecznością stały się ponowne prace remontowe, które przeprowadzono w latach 1936–1938. Podczas nich odkryto dwa freski datowane na pierwszą połowę XVII w. Od roku 1938 r. muzeum zajęło całą powierzchnię dawnego kościoła pod wezwaniem św. Ducha. Począwszy od 1945 r. przez kilka następnych lat znaczna ilość zbiorów muzealnych uległa zniszczeniu lub zagubieniu. Po zakończeniu II wojny światowej rozpoczęto na nowo organizację muzeum. Wówczas w jego posiadaniu znajdowało się jedynie 900 muzealiów, a zabytkami opiekował się Powiatowy Referat Kultury. Po 1948 r. wystawiennictwo obejmowało kulturę ludową ziemi raciborskiej, sztukę średniowieczną, rzemiosło artystyczne, militaria oraz zabytki Starożytnego Egiptu.

Systematycznie i w bardzo szybkim tempie powiększały się zasoby muzealne, dlatego zaadaptowano dla potrzeb ekspozycyjnych i administracyjnych kolejny budynek przy ul. Chopina 12. Urządzono w nim trzy wystawy w oparciu o własne zbiory. W roku 1964 w nowo wybudowanym obiekcie przy ul. Rzeźniczej 15 umieszczono administrację magazyny oraz bibliotekę. W 1990 r. Muzeum w Raciborzu stało się jednostką organizacyjną gminy Racibórz.

Dzisiejsze muzeum mieści się w trzech obiektach muzealnych. W budynku przy ul. Gimnazjalnej 1 - dawny kościół ss. dominikanek - eksponowane są wystawy stałe i czasowe. Przy ul. Chopina 12 prezentowane są wystawy stałe, znajduje się w nim biblioteka muzealna oraz magazyny ze zbiorami. Przy ul. Rzeźniczej 15 ulokowana jest administracja muzeum. Placówka posiada cztery działy merytoryczne działalności podstawowej: Dział Archeologii, Historii, Etnografii, Sztuki i Rzemiosła Artystycznego oraz działy pomocnicze: Dział Oświatowy i Administracyjny, a także pracownie fotograficzną i techniczną.

Do atrakcji muzeum należy jedna z wystaw stałych „Dom Ozyrysa” - jedyna ekspozycja na Śląsku przedstawiająca zespół zabytków starożytnego Egiptu, w którego skład wchodzą: mumia Egipcjanki Dżet-Amonet-ius-anch wraz z kartonażem i dwoma antropoidalnymi sarkofagami (około 945–715 przed Chrystusem). Zabytki pochodzą z Teb. Przywiezione zostały do Europy w XIX w. przez barona Anzelma von Rotschild, który podarował je Gimnazjum Królewsko-Ewangelickiemu w Raciborzu. Na wystawie prezentowane są także urny kanopskie z okresu XI–VII w. przed Chrystusem. Wnętrze ekspozycji imituje komorę grobową.

Inne wystawy stałe to "Sztuka dawna", "Cyna śląska", "Odkrycia archeologiczne w dawnym kościele ss. Dominikanek", "Militaria ze zbiorów Muzeum w Raciborzu", "Rok obrzędowy nad Górną Odrą", "Dawne techniki dentystyczne", "Beczka piwa i antałek wina" i "Pradzieje ziemi raciborskiej". Organizowane są także liczne wystawy czasowe.

fot. Muzeum w Raciborzu, archiwum redakcji
oprac. /kp/